بخندیم...
ما اصولا ملت غمگینی هستیم. به قول ظریفی حتی شادی هایمان هم یا با ریتم غم است.
چند روزی است که اعصاب و روانم به خاطر کوچک ترین چیزی له می شود. خیلی حساس شده ام و البته بروز بیرونی هم ندارد. امروز با خودم فکر کردم که بخندم. خندیدم. خیلی خوب بود. انگار می شود دنیار را طور دیگری هم نگاه کرد که بشود به آن خندید. اولش البته سخته که بتونی بخندی ولی وقتی قفلش باز شد دیگه حال می بری از خنده خودت و بعدشم می بینی دنیا اینقدر لبریز از بدیختی نیست، چون دست کم می توانی به ریشش بخندی. احمد شاملو که به نظر من فردوسی معاصر ما بود شعر خوشگلی داره که حیفم میاد اونو نخونید.
قصه مردی که لب نداشت
یه مردی بود حسین‌قلی
چشاش سیا لُپاش گُلی
غُصه و قرض و تب نداشت
اما واسه خنده لب نداشت. ــ
خنده‌ی بی‌لب کی دیده؟
مهتاب ِ بی‌شب کی دیده؟
لب که نباشه خنده نیس
پَر نباشه پرنده نیس.
?
شبای دراز ِ بی‌سحر
حسین‌قلی نِشِس پکر
تو رختخوابش دمرو
تا بوق ِ سگ اوهواوهو.
تموم ِ دنیا جَم شدن
هِی راس شدن هِی خم شدن
فرمایشا طبق طبق
همه‌گی به دورش وَقّ و وقّ
بستن به نافش چپ و راس
جوشونده‌ی ملاپیناس
دَم‌اش دادن جوون و پیر
نصیحتای بی‌نظیر:
«ــ حسین‌قلی غصه‌خورَک
خنده نداری به درک!
خنده که شادی نمی‌شه
عیش ِ دومادی نمی‌شه.
خنده‌ی لب پِشک ِ خَره
خنده‌ی دل تاج ِ سره،
خنده‌ی لب خاک و گِله
خنده‌ی اصلی به دِله...»
حیف که وقتی خوابه دل
وز هوسی خرابه دل،
وقتی که هوای دل پَسه
اسیر ِ چنگ ِ هوسه،
دل‌سوزی از قصه جداس
هرچی بگی باد ِ هواس!
?
حسین‌قلی با اشک و آه
رف دَم ِ باغچه لب ِ چاه
گُف: «ــ ننه‌چاه، هلاکتم
مرده‌ی خُلق ِ پاکتم!
حسرت ِ جونم رُ دیدی
لبتو امونت نمی‌دی؟
لبتو بِدِه خنده کنم
یه عیش ِ پاینده کنم.»
ننه‌چاهه گُف: «ــ حسین‌قلی
یاوه نگو، مگه تو خُلی؟
اگه لَبمو بِدَم به تو
صبح، چه امونَت چه گرو،
واسه‌یی که لب تَر بکنن
چی‌چی تو سماور بکنن؟
«ضو» بگیرن «رَت» بگیرن
وضو بی‌طاهارت بگیرن؟
ظهر که می‌باس آب بکشن
بالای باهارخواب بکشن،
یا شب میان آب ببرن
سبو رُ به سرداب ببرن،
سطلو که بالا کشیدن
لب ِ چاهو این‌جا ندیدن
کجا بذارن که جا باشه
لایق ِ سطل ِ ما باشه؟»
دید که نه والّلا، حق می‌گه
گرچه یه خورده لَق می‌گه.
?
حسین‌قلی با اشک و آ
رَف لب ِ حوض ِ ماهیا
گُف: «ــ باباحوض ِ تَرتَری
به آرزوم راه می‌بری؟
می‌دی که امانت ببرم
راهی به حاجت ببرم
لبتو روُ مَرد و مردونه
با خودم یه ساعت ببرم؟»
حوض‌ْبابا غصه‌دار شد
غم به دلش هَوار شد
گُف: «ــ بَبَه جان، بِگَم چی
اگر نَخوام که همچی
نشکنه قلب ِ ناز ِت
غم نکنه دراز ِت:
حوض که لبش نباشه
اوضاش به هم می‌پاشه
آبش می‌ره تو پِی‌گا
به‌کُل می‌رُمبه از جا.»
دید که نه والّلا، حَقّه
فوقش یه خورده لَقّه.
?
حسین‌قلی اوهون‌اوهون
رَف تو حیاط، به پُشت ِ بون
گُف: «ــ بیا و ثواب بکن
یه خیر ِ بی‌حساب بکن:
آباد شِه خونِمونت
سالم بمونه جونت!
با خُلق ِ بی‌بائونه‌ت
لب ِتو بده اَمونت
باش یه شیکم بخندم
غصه رُ بار ببندم
نشاط ِ یامُف بکنم
کفش ِ غمو چَن ساعتی
جلو ِ پاهاش جُف بکنم.»
بون به صدا دراومد
به اشک و آ دراومد:
«ــ حسین‌قلی، فدات شَم،
وصله‌ی کفش ِ پات شَم
می‌بینی چی کردی با ما
که خجلتیم سراپا؟
اگه لب ِ من نباشه
جانُوْدونی‌م کجا شِه؟
بارون که شُرشُرو شِه
تو مُخ ِ دیفار فرو شِه
دیفار که نَم کشینِه
یِه‌هُوْ از پا نِشینه،
هر بابایی می‌دونه
خونه که رو پاش نمونه
کار ِ بون‌اشم خرابه
پُلش اون ور ِ آبه.
دیگه چه بونی چه کَشکی؟
آب که نبود چه مَشکی؟»
دید که نه والّلا، حق می‌گه
فوقش یه خورده لَق می‌گه.
?
حسین‌قلی، زار و زبون
وِیْلِه‌زَنون گریه‌کنون
لبش نبود خنده می‌خواس
شادی پاینده می‌خواس.
پاشد و به بازارچه دوید
سفره و دستارچه خرید
مُچ‌پیچ و کول‌بار و سبد
سبوچه و لولِنگ و نمد
دوید این سر ِ بازار
دوید اون سر ِ بازار
اول خدا رُ یاد کرد
سه تا سِکّه جدا کرد
آجیل ِ کارگشا گرفت
از هم دیگه سَوا گرفت
که حاجتش روا بِشه
گِرَه‌ش ایشال‌ّلا وابشه
بعد سر ِ کیسه واکرد
سکه‌ها رو جدا کرد
عرض به حضور ِ سرورم
چی بخرم چی‌چی نخرم:
خرید انواع ِ چیزا
کیشمیشا و مَویزا،
تا نخوری ندانی
حلوای تَن‌تَنانی،
لواشک و مشغولاتی
آجیلای قاتی‌پاتی
اَرده و پادرازی
پنیر ِ لقمه‌ْقاضی،
خانُمایی که شومایین
آقایونی که شومایین:
با هَف عصای شیش‌منی
با هف‌تا کفش ِ آهنی
تو دشت ِ نه آب نه علف
راه ِشو کشید و رفت و رَف
هر جا نگاش کشیده شد
هیچ‌چی جز این دیده نشد:
خشکه‌کلوخ و خار و خس
تپه و کوه ِ لُخت و بس:
قطار ِ کوهای کبود
مث ِ شترای تشنه بود
پستون ِ خشک ِ تپه‌ها
مث ِ پیره‌زن وخت ِ دعا.
«ــ حسین‌قلی غصه‌خورک
خنده نداشتی به درک!
خوشی بیخ ِ دندونت نبود
راه ِ بیابونت چی بود؟
راه ِ دراز ِ بی‌حیا
روز راه بیا شب راه بیا
هف روز و شب بکوب‌بکوب
نه صُب خوابیدی نه غروب
سفره‌ی بی‌نونو ببین
دشت و بیابونو ببین:
کوزه‌ی خشکت سر ِ راه
چشم ِ سیات حلقه‌ی چاه
خوبه که امیدت به خداس
وگرنه لاشخور تو هواس!»
?
حسین‌قلی، تِلُوخورون
گُشنه و تشنه نِصبِه‌جون
خَسّه خَسّه پا می‌کشید
تا به لب ِ دریا رسید.
از همه چی وامونده بود
فقط‌اَم یه دریا مونده بود.
«ــ ببین، دریای لَم‌لَم
فدای هیکلت شَم
نمی‌شه عِزتت کم
از اون لب ِ درازوت
درازتر از دو بازوت
یه چیزی خِیر ِ ما کُن
حسرت ِ ما دوا کُن:
لبی بِده اَمونت
دعا کنیم به جونت.»
«ــ دلت خوشِه حسین‌قلی
سر ِ پا نشسته چوتولی.
فدای موی بور ِت!
کو عقلت کو شعور ِت؟
ضررای کارو جَم بزن
بساط ِ ما رو هم نزن!
مَچِّده و مناره‌ش
یه دریاس و کناره‌ش.
لب ِشو بدم، کو ساحلش؟
کو جیگَرَکی‌ش کو جاهلش؟
کو سایبونش کو مشتریش؟
کو فوفولش و کو نازپَری‌ش؟
کو نازفروش و نازخر ِش؟
کو عشوه‌یی‌ش کو چِش‌چَر ِش؟»
?
حسین‌قلی، حسرت به دل
یه پاش رو خاک یه پاش تو گِل
دَساش از پاهاش درازتَرَک
برگشت خونه‌ش به حال ِ سگ.
دید سر ِ کوچه راه‌به‌راه
باغچه و حوض و بوم و چاه
هِرتِه‌زَنون ریسه می‌رن
می‌خونن و بشکن می‌زنن:
«ــ آی خنده خنده خنده
رسیدی به عرض ِ بنده؟
دشت و هامونو دیدی؟
زمین و زَمونو دیدی؟
انار ِ گُل‌گون می‌خندید؟
پِسّه‌ی خندون می‌خندید؟
خنده زدن لب نمی‌خواد
داریه و دُمبَک نمی‌خواد:
یه دل می‌خواد که شاد باشه
از بند ِ غم آزاد باشه
یه بُر عروس ِ غصه رُ
به تَئنایی دوماد باشه!
حسین‌قلی!
حسین‌قلی!
حسین‌قلی حسین‌قلی حسین‌قلی!»
تابستان ِ ????
ایضا تابستان 1387
کلمات کلیدی :
» نظر